Jan Toorop is een Nederlandse schilder die op Java geboren werd. Zijn werk zit vol symbolisme en toont typische Javaanse elementen. Later in zijn leven bekeerde Toorop zich en werd Rooms-Katholiek. Vanaf dat moment hebben zijn werken een sterk religieuze inborst.
Stijl
Hoewel er altijd symbolische elementen in de werken van Toorop aanwezig zijn, wordt zijn stijl pas na 1890 tot het symbolisme gerekend. Eerst schilder hij realistisch en beeldt vooral personen en landschappen af. Later kan zijn schilderstijl impressionistisch en vervolgens pointillistisch genoemd worden.
Zijn tekeningen en litho’s zijn later sterk gestileerd. In de subtielere decoraties en sierbogen die hij op sommige werken, vooral zijn commerciële, maakt, zien we verbanden met de Jugendstil. Zulke vrij, organisch lijnenspel is nooit uit de mode geraakt: je ziet ze nog steeds op kleren, muurstickers, telefoonhoesjes en in meubels terug.
Jonge jaren
Jan Toorop wordt op 1858 op Java geboren. Als hij 13 is, gaat hij naar Nederland om daar school te volgen. Hij keert nooit meer terug naar het eiland van zijn geboorte – opvallend, want veel werken van Toorop zijn duidelijk beïnvloed door de tweedimensionale stijl van het Javaanse schimmenspel (wajang).
Toorop tekent veel en studeert aan de Rijksacademie in Amsterdam. Hij krijgt een beurs en gaat naar de Koninklijke Academie in Brussel. Ook maakt hij op reizen kennis met Franse en Engelse kunstenaars van die tijd.
Voorbeelden van werk
Jan Toorop heeft een zeer succesvol artistiek leven gehad, en er zijn veel plekken in Nederland en daarbuiten waar zijn werk te bewonderen valt. Een paar opvallende stukken van de veelzijdige Toorop zijn:
- Trio Fleuri, een idyllische afbeeldingen van dames in een tuin, vol bloemen en pasteltinten. Exemplarisch voor zijn impressionistische periode.
- Omslag voor Metamorfoze, een tekening in Jugendstil, met doorvlochten banden naar Keltisch en Noors voorbeeld.
- De drie bruiden, een tekening met krijt en houtskool dat de natuur van de vrouw wil tonen. Duidelijke invloeden van de Jugendstil en van gelaagde vormen naar wajang-achtige karakters. Dit werk zit vol met symboliek.
- Broek in Waterland, een schaduwachtig landschap in pointillistische stijl.
De “Toorop-dynastie”
Jan Toorop stierf in 1928. Zijn nageslacht zou maar liefst vier generaties kunstenaars omvatten: de schilder en lithograaf Charley Toorop, diens zonen, de schilder Edgar Fernhout en de cineast John Fernhout en Edgar’s zoon, de auteur en schilder Rik Fernhout.
